Nöbetçi Eczaneler
Avrupa başkentlerinde Ukrayna savaşına dair her gün yeni bir açıklama duyuyoruz; kimi zaman dayanışma mesajları, kimi zaman da sert siyasi restleşmeler… Ancak perde arkasında kalan bir alan var ki hem en kritik hem de en az konuşulan konu: Silah akışı.
İtalya’nın Ukrayna’ya sağladığı askeri destek de bu ‘gölge bölge’de duruyor. Hükümetin doğrudan ordu stoklarından yaptığı sevkiyatlar konusunda neredeyse tam bir karartma var. Fakat özel şirketlerin satışlarına ilişkin veriler, her yıl parlamentoya sunulan Silah Transit ve İhracat Raporu sayesinde kısmen de olsa gün yüzüne çıkıyor.
Bu belgeler incelendiğinde karşımıza çıkan tablo, İtalya’nın savaşın başından bu yana Ukrayna’ya 643 milyon euroyu aşan bir silah ihracatına izin verdiğini gösteriyor. Resmî belgedeki ifadeler kuru bir bürokratik dil taşıyor; fakat rakamlar tek başına bağırıyor: Roma, Kiev’e yönelik savunma hattının önemli taşlarından biri hâline gelmiş durumda.
Şeffaflığın Sınırı
Raporda dikkat çeken ilk nokta, izin verilen ihracatların çok detaylı kalemler hâlinde yer almasına rağmen hangi şirketlerin başvuruda bulunduğunun açıklanmaması. Daha da ilginci, verilen izinlerin fiili ihracata dönüşüp dönüşmediğini bile bilmiyoruz. Bu da ister istemez soruyu gündeme getiriyor: Şeffaflık için hazırlanan bir rapor, aslında ne kadar bilgi saklıyor?
İtalya’da savunma sektörünün başlıca aktörleri olarak Leonardo, RWM ve Rheinmetall Italia biliniyor. Fakat bu şirketlerin Ukrayna’ya tam olarak ne gönderdiği, hatta gönderip göndermediği bile belirsiz. Euronews’in konuyla ilgili sorularına şirketlerden yanıt gelmemesi ise bu sis perdesini daha da kalınlaştırıyor.
Asıl Önemli Olan Ne Gönderildiği
2023 yılında izin verilen ihracat rakamı 417 milyon euro ile zirve yapmış durumda. Peki Ukrayna’ya doğru hangi silahlar gitti?
Kategorilere baktığımızda tablo oldukça geniş:
12.7 mm üzeri ağır silah sistemleri,
mühimmat,
ateş yönlendirme sistemleri,
kara araçları,
hatta kimyasal ve biyolojik içerikli maddeler de dâhil olmak üzere,
patlayıcılar, askeri yakıtlar,
ve çeşitli elektronik donanımlar…
2024 yılında bu liste daralıyor ama ağır silahlar ve mühimmat izin listesinde varlığını sürdürüyor. Savaşın dinamikleri değiştikçe yardımın niteliği de şekil değiştiriyor diyebiliriz.
Görmek İstediklerimiz ve Görmediklerimiz
İtalya’nın Ukrayna’ya desteği, NATO çizgisiyle uyumlu.
Fakat mesele sadece ittifakın politik yönü değil;
işin ekonomik ve etik boyutu da giderek daha fazla tartışma yaratıyor. Bir yandan barış çağrıları yapılırken, diğer yandan savunma sanayi şirketleri için Ukrayna savaşı yeni bir pazar açıyor.
Bir demokrasi açısından asıl kritik soru şu:
Bu kadar yüksek meblağlı, bu kadar etkili silah transferleri kamuoyu denetiminin dışına ne kadar bırakılabilir?
Rakamları biliyoruz ama aktörleri bilmiyoruz. Listeleri görüyoruz ama gerçek sevkiyatın ne olduğunu bilmiyoruz. Savaşın gidişatını değiştirebilecek büyüklükte bir sektör, gölgede kalmaya devam ediyor.
Kısacası, İtalya’nın Ukrayna politikasını anlamak için sadece diplomatik söylemlere değil, bu ‘sessiz silah defteri’ne de bakmak gerekiyor.
Çünkü bazen siyasetçilerden çok, tarih silah izinleriyle yazılır.