Üretici iflasın eşiğinde!

Mersin’in Akdeniz İlçesi Kazanlı Mahallesi’nde örtü altında biber, patlıcan, domates, marul gibi sebzeler yetiştiren çiftçiler, maliyetlerdeki artışa rağmen fiyatların geçen senenin yarısına kadar düşmesine isyan etti. Geçen yıl 40–50 TL arasında satılan biberin bu yıl 20 TL’ye, bazı dönemlerde ise 5 TL’ye kadar düşmesi üreticiyi iflasın eşiğine getirdi. Toplanan çiftçiler, Tarım ve Ticaret Bakanlıklarına çağrıda bulunarak, sahadaki sorunların acilen ele alınmasını istedi.

Kazanlı Cumhuriyet Mahallesi Muhtarı Gökhan Büber, “Örtü altına çıkılmayan destekle alakalı konuşmak istiyorum. Örtü altında çıkan zararlar, geçen sene çok daha fazlaydı, açıktaki arazilere oranla. Ama maalesef sert çekirdekli ürünlere, narenciyeye destek çıkıldı. Seradaki ürünlere, biberlere, domateslere, patlıcana çıkılmadı. Bununla alakalı birçok milletvekiline seralarımızı dolaştırmamıza ve bunu meclise taşımalarına rağmen herhangi bir destek yapılmadı. Bu seneye gelecek olursak, yaklaşık bir ay önce, geçen sene yapmış olduğumuz işçilerle, çavuşlarla alakalı fiyat protokolü, yani işçilerin aldığı yevmiyelerle alakalı yaptığımız protokol 31 Aralık 2025’e kadar geçerliydi. Ama maalesef arkadaşlar belki haklı gerekçelerle, ücretin kendilerine yetmediğini, dolayısıyla bir ara zam talep ettiklerini bize getirdiler. Onlara; elimizdeki protokolün 31 Aralık 2025’e kadar geçerli olduğunu söylememize rağmen, bir araya geldiğimizde fiyatta kesinlikle ısrarcı olduklarını söylediler. Mecburen kabul etmek zorunda kaldık. Neden? Bugün işçisiz işler yürüyemez. İşçiliğe keza öyle gübreye öyle ilaca öyle zam gelmesine rağmen biber fiyatlarının güncel fiyatları 20 lira civarında. O da dün, bugün biraz biberlere fiyat konuldu. Geçen sene biberler bu tarihlerde 40 TL’ydi, 45 TL’ydi, 50 TL’ydi. Bugün biberler ortalama 20 TL bandında. Bu fiyatlarla üreticinin bırakın para kazanmayı, borcunu ödemesi mümkün değil.” dedi.

“Biber 5 lirayla satılamayacak, dalında kalacak bir duruma geldi!”

Ziraat Mühendisi Uğur Çetinkaya da, “Türkiye’de sadece örtü altında değil, tarımın bütün sektörlerinde büyük bir kriz var. Bugün narenciye, dalında 2 lira, 3 lira. Müşteri bulamayacak durumda. İhracatçı malı talep etmiyor. Üreticinin bir defa ilaçlama maliyeti 20 bin, 25 bin liralarda, işçilik bin 300- bin 500 lira arasında, bu maliyetlerle iş yapılamayacak bir noktaya doğru gidiliyor. Tabii ki biz örtü altında ağırlıkla çalışmaktayız. Örtü altının diğer sektörlere göre, şöyle bir dezavantajı var. Bir narenciye bahçesi veya açık sahada çekirdekli grubunda masraf belli bir düzeyde. Ama örtü altı… Sebzecilikle bugün bizim ortalama 300 bin lira civarında bir maliyet hesabı yapmaktayız. Bunun içerisinde fidesi, ilacı, gübresi, tohumu, işçiliği, mazotu… Bugün baktığımız zaman bu, sadece Türkiye’de değil, dünyada en yüksek üretim maliyetlerinden biri. Dönüm bazında 300 bin lira civarında bir maliyet var. Aslında ne yazık ki kriz geçen seneden başladı. Nisan-Mayıs ayında biber 4 lira, 5 liraya düşüp satılamayacak bir duruma geldi. Yani bugün piyasa 5 lira okunuyor ama biber 5 lirayla satılamayacak, dalında kalacak bir duruma geldi.” ifadelerini kullandı.

Kazanlı’da esnaflık yapan dönerci ustası Ali Emektaş, çiftçilerin yemek parasını bile ödeyemeyecek duruma geldiğini belirtti. Her sene Nisan-Mayıs ayı geldiği zaman yatırım yapacak yer aradığnı söyleyen Emektaş, şimdi yatırım yapacak yer bulamadığını söyledi.

Emektaş, “Çiftçiler arıyordu. 10 tane döner, 1 tane kola. Param peşim. Bir çiftçi der mi ya? ‘Bana 170 lira ver, çocuğumun servis parasını vereyim.’ Ben bunları da gördüm, yaşadım. Abartmıyorum, bu kadar çiftçi var burada, yarısında alacağım var, ben ufak esnafım. Esnafını doyuracak çiftçidir.  Semaver koydum çiftçiler için, çay içsinler diye. Çiftçi, halkı kalkındırır.” ifedelerini kullandı.