Nöbetçi Eczaneler
Mersin Tabip Odası -MTO- Yönetin Kurulu Üyesi Dr. Sibel Ünlü Mersin Çevre Platformu adına açıklamalarda bulundu. Mersin’in Kromsan’ın devasa miktardaki eski atıkları ile zehirlendiğinin altını çizen Ünlü, Soda ve Kromsan fabrikaları ile ilgili geniş bilgiler verdi.
“UZUN YILLARDIR MERSİN İÇİN BÜYÜK TEHLİKE!”
Kromsan’ın 1979 yılında kurulduğunu ve üretimin 1984 yılında başladığını hatırlatan Dr. Ünlü, “1986 da Soda Sanayii ve Kromsan birleşmiştir. Mersin’de Kazanlı sahilinde yan yana yer alan iki fabrikasında kimyasal madde olarak kullanılan hafif ve ağır türde Sodyum Karbonat, sodyum bikarbonat, sodyum silikat ve krom bileşikleri üretilmektedir. Soda Fabrikasının yılda 800 bin ton, Kromsan tesisi de 200 bin ton mal üretimi olmuştur. 9 Eylül 2001 tarihinde Bianet sitesinde yayımlanan haberde Devlet Su İşleri’nin (DSİ) Mersin’e bağlı Kazanlı beldesindeki çeşitli kuyulardan aldığı içme ve deniz suyu örneklerinin hepsinden yüksek oranda krom çıktığı, Vilayet’in Kazanlı Beldesi’nde yeraltı sularının içilmemesi konusunda uyarıda bulunduğu belirtilmiştir. 2002 yılında ise Kazanlı Beldesi’nde denizi ve çevresini kirletmesiyle gündeme gelen Kromsan’ın yaşanan sel felaketinin ardından 1986-87 yıllarında Mersin merkeze bağlı Çamlıdere köyü yakınlarına gömdüğü tehlikeli atıklar ve atık gömmeye hazırlandığı yerlerde tehlikeli kimyasal atıklarının sızıntı yaptığı, atık deposundan sızan suların yakındaki dereye, dolayısı ile de çevredeki köyler başta olmak üzere tüm Mersin için yarattığı tehlike ile 2016 yılında üretim tesisinin bahçesinde bekleyen 1,5 milyon ton tehlikeli atığın bertaraf edilmesi konusu basında yer almıştır.” dedi.
“ATIKLARIN ÇEVREYE VERDİĞİ ZARAR MAHKEMEYE TAŞINMIŞTI”
Yine 2017 yılında fırtına sonrası bahçede üzeri branda ile bekletilen -aşırı tehlikeli madde olduğu için çelik konteynırlarda muhafaza edilmesi gerekiyor- zehirli krom +6’ın tozlarının çevreye yayıldığı hava ve deniz kirliliğine neden olduğunun gündeme geldiğini söyleyen Ünlü, “Sorun yaşayan bölgede krom+6 atıklarının çevreye verdiği zarar mahkemeye taşınmıştır. 2009 Mersin Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi çalışması 2009’da yayımlanmış (Çalışma 2007’de yapılmış) ‘Mersin Körfezi’nden örneklenen Yüzey Suyu ve Patella Türlerindeki (Patella caerulea, Patella rustica) Cr, Cd ve Pb Düzeylerinin Belirlenmesi’ başlıklı çalışmada özellikle Kazanlı ve Karaduvar istasyonlarında Patella kası Cr düzeyi daha yüksek bulunmuştur. MTO tarafından 28/04/2017 Tarihinde Mersin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne 23 Nisan 2017 günü şiddetli esen rüzgar nedeniyle, Krom-San Fabrikası’na ait Krom 6 atıklarının korunduğu brandanın yırtılması sonucunda oluşan kaza ile ilgili olarak,” çevreye insan sağlığına zararlı maddelerin yayılıp yayılmadığı ve böylesine olağan dışı durumlar karşısında işletme tarafından yeterli önlemlerin alınıp alınmadığı ile ilgili kurumunuzca tutulmuş bir tutanak var mıdır?” sorusunun yer aldığı yazı 28/04/2017 tarihinde Mersin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne gönderilmiştir.” şeklinde konuştu.
‘2024’TE LİMİTİN ÇOK ÜZERİNDE KROM SAPTANDI..!’
Haber / UMUT CAN ERKAN
1. Sayfadan Devam
Aralık 2024 yılında Soda Sanayi ve Kromsan üretim tesisi çevresinde yapılan toprak, su analizlerinde limitin çok üstünde krom saptandığı bilgisini veren Ünlü, “Numuneler Mersin Barosu’nun gönüllü avukatları gözetiminde yetkili laboratuvar tarafından alınmış ve incelenmiştir. Numunelerde yüksek krom düzeyinin varlığı çevre kirliliğinin devam ettiğini ve bölge insanlarının yıllardır krom+6 ya maruz bırakıldıklarını göstermektedir. 2021 yılı Çevre durum raporunda tespit edilmiş kirlenmiş sahanın yeri olarak belirlenen ‘Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Şişecam Kimyasallar Mersin Kromsan Fabrikası için Tespit Edilmiş Kirlenmenin Nedeni’ olarak İşletmede krom üretim tesisinin eski teknolojisinden kaynaklı proses atıklarının işletme sahası içerisinde geomembran zemin üzerinde üstü kapalı olarak depolanması (Eski teknolojiden kaynaklı Cr+6 atığı kirliliği) gösterilmiş Kirlenmiş sahaların temizlenmesi ile ilgili olarak komisyon sürecinin devam ettiği, kirlenmiş sahaların temizlenmesi ile ilgili çalışmalarda kullanılan temizleme faaliyetleri ve yöntemleri olarak da ‘Yönetmelik çerçevesinde işlem sırasına uygun bir şekilde, ilk aşamada Saha Örnekleme Çalışmaları ile Analiz Planı, Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu ve Nihai Raporu tespit edilen kirlilikle ilgili yayılmayı önleme amaçlı acil durum müdahale işlemlerini de kapsayacak şekilde düzenlenmiş ve komisyona sunulmuştur. İşletmede tespit edilen kirliliklerle ilgili Yönetmelik kapsamında yapılan çalışmalar henüz Ön ve Nihai Rapor aşamasında olup; henüz “İzleme” sürecine geçilmemiştir’ açıklaması yapılmıştır.
“5 BİN-8 BİN M3 TEHLİKELİ ATIK TESPİTİ YAPILMIŞ..!”
Mevcut raporda ‘Tespit Edilmiş Kirlenmiş Sahanın Yeri’ olan Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Şişecam Kimyasallar Mersin Soda Fabrikası’na ait (Çamlıdere Murtpınarı Mevkii Soda Fabrikası Eski Kireçtaşı Ocağı Sahası) için ‘Kirlenmenin Nedeninin’ ‘Çamlıdere Köyü Murt Pınarı Mevkii’nde bulunan Soda Sanayi A.Ş eski kireçtaşı ocağı sahasına 1986-1987 yıllarında Kromsan fabrikası tarafından depolandığı tespit edilen 5 bin-8 bin m3 miktarındaki “tehlikeli atık” bulunması’ tespiti yapıldığını ifade eden Ünlü, “Kirlenmiş sahaların temizlenmesi ile ilgili çalışmalarda kullanılan temizleme faaliyetleri ve yöntemleri kısmında Çamlıdere köyü Murt Pınarı Mevkii’nde bulunan Soda Sanayi A.Ş eski kireçtaşı ocağı sahasına 1986-1987 yıllarında Kromsan fabrikası tarafından 5 bin-8 bin m3 miktarında “tehlikeli atık” depolandığı tespit edilmiş, bu bölgelerdeki atıklar Valiliğimizce bulunduğu yerden kaldırtılarak fabrika sahasına taşıtılmış ve fabrika sahasındaki mevcut atıklar ile birlikte nötralizasyon işlemine tabi tutulmuştur. BAD aşamasındaki SÖAP gereği yapılan analiz ve örneklemeler sonrasında düzenlenen Saha Durum ve Risk Değerlendirme Raporuna istinaden, saha “Takip Gerektirmeyen Saha” olarak belirlenmiş, ancak bir süre daha takibine karar verilmiş ve ilave çalışmaların yapılması istenmiş olup; izleme süreci devam etmektedir’ denilmektedir.” diye konuştu.
“ACİL DURUM MÜDAHALESİ BEKLETİLMİŞ..!”
Ünlü şöyle devam etti;
”2022 yılı Çevre raporunda mevcut (Kirlenmiş Saha Değerlendirme ve İzleme Komisyonu, 2023) tarafından hazırlanan tabloda Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Şişecam Kimyasallar Mersin Kromsan Fabrikası için Tespit Edilmiş Kirlenmenin Nedeni İşletmede krom üretim tesisinin eski teknolojisinden kaynaklı proses atıklarının işletme sahası içerisinde geomembran zemin üzerinde üstü kapalı olarak depolanması (Eski teknolojiden kaynaklı Cr+6 atığı kirliliği) olarak gösterilmektedir. Bu tabloda kirlenmiş sahaların temizlenmesi ile ilgili çalışmalarda kullanılan temizleme faaliyetleri ve yöntemleri için Yönetmelik çerçevesinde işlem sırasına uygun bir şekilde, ilk aşamada Saha Örnekleme Çalışmaları ile Analiz Planı, Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu ve Nihai Raporu tespit edilen kirlilikle ilgili yayılmayı önleme amaçlı acil durum müdahale işlemlerini de kapsayacak şekilde düzenlenmiş ve komisyona sunulmuştur. İşletmede tespit edilen kirliliklerle ilgili Yönetmelik kapsamında yapılan çalışmalar için henüz Ön ve Nihai Rapor aşamasında olup; henüz “İzleme” sürecine geçilmemiştir, Kirlenmiş sahaların temizlenmesi ile ilgili olarak da ‘Var, komisyon süreci devam ediyor’ açıklaması yapılmıştır.”
“TAKİP GEREKTİRMEYEN SAHA DENİLMİŞ..!”
”Aynı raporda Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Şişecam Kimyasallar Mersin Soda Fabrikası’na ait (Çamlıdere Murtpınarı Mevkii Soda Fabrikası Eski Kireçtaşı Ocağı Sahası) için Tespit Edilmiş Kirlenmenin Nedeni olarak ‘Çamlıdere köyü Murt Pınarı mevkiinde bulunan Soda Sanayi A.Ş eski kireçtaşı ocağı sahasına 1986-1987 yıllarında Kromsan fabrikası tarafından depolandığı tespit edilen 5 bin-8 bin m3 miktarındaki “tehlikeli atık” bulunması’ açıklaması yapılmıştır. Yine Kirlenmiş sahaların temizlenmesi ile ilgili çalışmalarda kullanılan temizleme faaliyetleri ve yöntemleri için de ‘Çamlıdere köyü Murt Pınarı mevkiinde bulunan Soda Sanayi A.Ş. eski kireçtaşı ocağı sahasına 1986 – 1987 yıllarında Kromsan fabrikası tarafından 5 bin-8 bin m3 miktarında “tehlikeli atık” depolandığı tespit edilmiş, bu bölgelerdeki atıklar Valiliğimizce bulunduğu yerden kaldırtılarak fabrika sahasına taşıtılmış ve fabrika sahasındaki mevcut atıklar ile birlikte nötralizasyon işlemine tabi tutulmuştur. BAD (Birinci aşama değerlendirme) aşamasındaki sahibi tarafından saha örnekleme ve analiz planı (SÖAP) gereği yapılan analiz ve örneklemeler sonrasında düzenlenen Saha Durum ve Risk Değerlendirme Raporuna istinaden, saha “Takip Gerektirmeyen Saha” olarak belirlenmiş, ancak bir süre daha takibine karar verilmiş ve ilave çalışmaların yapılması istenmiş olup; izleme süreci devam etmektedir’ açıklaması yapılmıştır.”
“KROM BİTKİLERDE TOKSİK ETKİ BIRAKIYOR..!”
“Tarım topraklarında izin verilebilir toplam Cr düzeyi 100 mg/Kg ve ekstrakte edilebilir Cr düzeyi ise 1 mg/Kg dolayındadır. Serpantin ana maddesinden oluşan topraklar Cr yönünden zengindir. Bitkilerde Cr kapsamının artışı fazla görülmemektedir. Çoğu topraklarda Cr’un hareketsiz duruma geçmesi nedeniyle suda çözünürlüğü fazla olan Cr tuzlarının kullanılması durumunda bile genellikle zararlı bir etkiye rastlanmamıştır. Kromun bitki bünyesinde hareketi de oldukça sınırlıdır. Buna karşılık çok yüksek düzeylerde uygulanan Cr, bitkilerde toksik etkide bulunabilmektedir. Krom zehirlenmesinde bitki kökleri küçük, yapraklar dar ve kahverengi kırmızı bir renktedir. Yapraklarda küçük yanık lekeler oluşur.”
“KROM AKCİĞER HASTALIKLARINA NEDEN OLUYOR..!”
“İnsan sağlığını etkileyebilecek unsurlar konusunda Türk Tabipleri birliği görüşü şu şekildedir. 3 ana şekilde (Krom 0, Krom III, Krom IV) bulunabilen krom bileşikleri tatsız ve kokusuzdur. Sadece Krom III bileşikleri vücut için diyetle eser miktarlarda alınması gerekli elementlerdir. Diğer formlardaki kroma vücudun ihtiyacı yoktur. Krom partikülleri havaya karıştığında 10 gün kadar havada asılı kalabilir. Toprak partiküllerine sıkıca yapışır. Suda dibe çöker, topraktan küçük miktarlarda sulara karışabilir. Havadan solunarak, suyla ve besinlerle vücuda alınabilir. Krom bileşiklerinin tümü yüksek miktarlarda alındığında toksik olabilir, ancak Krom IV, Krom III’e göre daha toksiktir. Yüksek miktarlarda solunması burun, akciğer, mide ve barsaklara zarar verebilir. Kroma alerjisi olan kişilerde astım krizlerine neden olabilir. Uzun süre yüksek ve orta düzeylerde maruziyet burun kanaması, yaraları, akciğer hasarı ve kanser dışındaki akciğer hastalıklarında artışa neden olabilir.”
“ALERJİK REAKSİYONLARA SEBEP OLUYOR..!”
“Sindirim yoluyla yüksek düzeylerde alınırsa mide şikayetleri ve ülsere, konvülsiyonlara, böbrek ve karaciğer hastalıklarına, hatta ölüme neden olabilir. Cilde temas durumunda cilt ülserleri oluşabilir. Ayrıca ciltte alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bazı Krom IV bileşikleri kanserojendir. Akciğer kanserine neden olduğu bilinmektedir. Krom saç, idrar, serum, kırmızı kan hücreleri ve kanda tespit edilebilir. EPA’ya göre içme suyundaki krom miktarı (III ve IV) litrede 100 mikrogramı geçemez. (100 mikrogram/L). Krom+6’nın çevreye bulaşması ile oluşan hava, su, toprak kirliliğinin canlılara (insan, hayvan, bitki) etkileri ile ilgili yapılmış ulusal ve uluslararası çok sayıda çalışma mevcuttur.”
“KAZANLI VE KARADUVAR HALKI KİRLİLİĞE MARUZ BIRAKILDI..!”
“2021 ve 2022 yılı çevre durum raporlarında da çevre durum raporlarında da belirtildiği gibi Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Şişecam Kimyasallar Mersin Kromsan Fabrikası çevreyi kirletmekte, alınmayan önlemler havaya, suya ve toprağa krom+6 bileşiklerinin yayılmasına neden olmaktadır. Ve 2001 yılından günümüze kadar kısaca nerdeyse 41 yıldır konu aralıklarla gündem olmuş ancak önlemler alınmamıştır. 41 yıldır Kazanlı ve Karaduvar halkı toprak, su ve hava kirliliğine maruz bırakılmıştır. Krom +6 bileşiklerinin kanser geliştirme riski maruz kalınan süre ile giderek artmaktadır. Krom +6 bileşikleri bölge halkının sağlığını tehdit etmektedir. Toprak tarafından tutulan krom bileşikleri bitki köklerinde kuruma yaparak ya da yapraklarda küçük yanıklar yaparak bitkilerin de zehirlenmesine yol açmaktadır.”
“SODA SANAYİ ATIKLARI BALIK ÖLÜMLERİNE NEDEN OLUYOR..!”
“Ayrıca Soda Sanayi ile de deniz suyu kirlenmekte, deniz canlıları zarar görmekte ve artık çok kez görünür olan toplu balık ölümlerine neden olmaktadır. Ne yazık ki bölgemizde yıllardır devam eden bu durum ve seyirci kalma hali insanın doğa üzerindeki egemenliğinin yıkıcı boyutunu gösteren örneklerden ve de de ilk olarak Max Horkheimer’ın kullanmış olduğu ‘Akıl Tutulması’ kavramının tezahür etmiş farklı hallerinden biridir.”