Nöbetçi Eczaneler
Anamur’da bundan yaklaşık 70 yıl önce İlkokulda öğrenciyken her yıl Hacivat – Karagöz oyunu izlerdik.
Aradan 70 küsür yıl geçmesine rağmen geleneksel Türk gölge oyunumuz Hacivat – Karagöz hala seyrine doyamadığımız bir oyun…
Geçtiğimiz aylarda Yunanistan ZOUGLA TV’de bir program yayımlandı.
Hacivat-Karagözle ilgili bir program…
Yunanlılar Karagöze; ‘’ karagoizis ‘’ , Hacivata ise; ‘’ Hacivatis ‘’ ismini vermişler.
Programı izlerken Yunanlıların gölge oyunumuz Hacivat-Karagöze nasıl sahip çıktıklarını hayretle gördüm.
Yunanlılar yalnız Hacivat – Karagöz’e değil pek çok yemek kültürümüze de sahip çıkmışlar…
Türk Kahvesini Yunan Kahvesi diye, Türk Baklavasını Yunan Baklavası diye, Yurt dışında Türk Dönerini Yunan Döneri (Greek Gayro) diye, Cacık’ımızı Yunan Cacığı (tzatziki ) diye, Türk Güvecini Yunan Güveci (giouvetsi) diye, Zeytin Yağlı Dolmamızı (Dolmadakia ) diye, Lokma Tatlımızı ( Loukoumades) diye ve İskender Kebabımızı kendilerine mal etmişlerdir.
Türk işçi köpeği Zagor’un, Kadınlarımızın el emeği, göz nuru Dantel’imizin, Türk doktorunun bulduğu Behçet Hastalığının bile kendilerine ait
olduğunu iddia etmektedirler.
Komşumuz Yunanistan ile bugünlerde başımız bir hayli dertte…
Yunanistan adeta Amerikan üssü haline gelmiş…
Amerika Birleşik Devletleri Yunanistan’da yeni yeni üsler kurmaya devam ediyor…
Yunanistan Avrupa Birliği ülkelerinin hibe yardımlarıyla zar-zor ayakta duruyor…
Geçmişte Kardak krizi, Ege Denizinde her yıl yapılan tatbikatlarda uçaklar arasında geçen it dalaşı, Kıbrıs olayları sebebiyle bizim başımız da Yunanistan’la dertte idi…
Türk baklavasını İngiltere’ye Yunan baklavası diye satan Yunanlılar kültür miraslarımıza sahip çıkmaya devam ediyor.
Bunlardan bir tanesi Hacivat – Karagöz oyunumuz…
Geçtiğimiz yıllarda Kültür Bakanlığımız Hacivat-Karagöz oyununun Türkiye’ye ait olduğunu belirten açıklamalar yapmıştı….
Bu açıklamadan sonra bile Yunanlılar Hacivat – Karagöz oyunumuza kendi ülkelerinin kültür mirası imiş gibi sahip çıkmaya devam ediyorlar…
Bunun en belirgin örneği ZOUGLA TV’ de yayınlanan programda Hacivat-Karagözün kendi gölge oyunlarıymış gibi gösterilmesi…
Bu konuda yine kültür bakanlığımıza büyük görevler düşüyor…
Kültür miraslarımız yeni baştan tespit edilmeli ve bunlara sahip çıkılmalıdır.
Hacivat-Karagöz oyunu Yunanlılara ait olabilir mi?
Bu mümkün değil…
Hacivat ve Karagöz ikinci Osmanlı padişahı Orhan Gazi zamanının insanlarıdır.
Orhan Gazi 1324-1362 yılları arasında Padişahlık yaptığına göre Hacivat-Karagöz de bu yıllarda yaşamıştır.
Rivayete göre;
Orhan Gazi Bursa’da bir cami yaptırmaktadır.
Bu caminin inşaatında Karagöz adında bir demirci çalışmaktadır.
Karagöz duvar taşların demir kenetlerle birbirine bağlamaktadır.
Aynı inşaatta arkadaşı Hacı İvad (Hacivat) da çalışmaktadır.
Karagözle-Hacivat’ın birbirleriyle şakalaşmaları, işçilerin de onların hallerine gülüp çalışmayı aksatmaları yüzünden işler ilerlememektedir.
Orhan Gazi inşaatı gezerken inşaatın ilerlemediğini görünce Mimarbaşıyı sorguya çeker.
Mimarbaşı Hacivat’la Karagöz ün durumunu anlatır.
Padişah kızmıştır.
Her ikisini de huzuruna çağırtır.
Bir hamam muhaveresi yaptırır.
Oyun hoşuna gider.
İşin sürüncemede kalmasına da göz yummaz, onları uyarır.
Birkaç gün sonra yine inşaatını kontrole gelir.
Bakar ki yine ilerleme yok.
Mimarbaşı aynı mazereti anlatınca Hacivat ve Karagözün idam edilmelerini emreder.
Bunu duyan Karagöz;
“Adam sen de….” diyerek sol eliyle sakalını tutup, sağ elini sallar…
Hacivat ise; iki elini yumruk yapıp üst üste vurarak:
“Taş taş üstünde kalmasın” der.
İkisi de padişahın emriyle idam edilir.
Orhan Gazi sonradan Hacivat’la Karagözü idam ettirdiğine pişman olmuştur.
Buhara’nın Küster kasabasından gelen Şeyh Küşteri, Karagöz-Hacivat hayallerini perdeye aksettirip konuşturarak padişahın üzüntüsünü hafifletir.
Bu rivayet ister gerçek ister asılsız olsun Anadolu Türkleri bu hayal oyununu yaşatmış ve Karagözün şahsında onu milli bir hüviyete sokmuştur.
Karagöz; cahil fakat saf ve temiz ruhlu, zeki, kabiliyetli Türk halkını temsil eder.
Hacivat ise; Halktan kopmuş, aydın bir tiptir.
Karagöz oyunun öbür tipleri şunlardır:
Celebi (Zengin, züppe), Zenne (kadın tipi), Tuzsuz deli Bekir (kabadayı), Beberuhi (aptal), Kayarto (zenci halayık), Rumelili (pehlivan) gibi tipler…
Hacivat – Karagöz oyunu maalesef unutulmaya yüz tutmuş, ya da günümüze uyarlanarak özelliğini kaybetmiştir.
Yunanlılar bu oyuna sahip çıkmıştır ve sahip çıkmaya devam etmektedir.
İlgilileri yeniden göreve çağırıyoruz:
Lütfen kültür miraslarımıza sahip çıkınız.
Hoşça kalınız.